استويوزيد Steviosid يا قند تهيه شده از گياه استويا ۳۰۰ بار شيرينتر از قند ساخارز تهيه شده از چغندر است. اساس ساختماني اين ماده شيرين كه از برگهاي گياه استويا ريباوديانا تهيه ميشود، بر پايه مولكولهاي پيچيده الكلي تركيبي با واحدهاي ساختماني گلوكز ميباشد. اين مولكولها باعث شيريني بيش از حد گياه مزبور شده و به اين ترتيب آن را از زيان آفات نباتي در امان ميدارند. دكتر رالف پوده متخصص علم كشاورزي از دانشگاه بن در مورد كشت اين گياه تحقيقات گستردهاي انجام داده و خواص مثبت آن را اينگونه وصف ميكند: "اولاً اثر آن به عنوان يك دارو، پيش از همه براي افراد مبتلا به بيماري قند است. همچنين آزمايشات نشان دادهاند كه به كمك اين ماده ميتوان با بيماريهاي پوستي مبارزه كرد و مقادير زياد آن را در مقابله با پوسيدگي دندان به كار گرفت.
مطالعات گستردهاي در ژاپن، چين و كره در اين زمينه انجام گرفتهاند. از سوي ديگر اين گياه نوع ديگري از مواد مشابه شيرين را در خود جاي داده است.
مقدار كمتر از نيم گرم از قند گياه استويا بدون داشتن كالري، ميتواند مصرف روزانه يك فرد اروپايي، يعني رقم ميانگين ۱۳۰ گرم را تامين نمايد. آنچه كه در كشورهاي آسيايي مدتهاست ارزش خود را نشان داده است، بايستي اينك همچنين در اروپا به كار گرفته شود. اما اين گياه چند ساله، كه موطن آن امريكاي لاتين است، نميتواند به سادگي در شمال اروپا كاشته شود. استويا در آب و هواي بومي خود، هر ساله قابل بهرهبرداري است. اما در دماي زير صفر اروپا، دچار سرمازدگي شده و به همين علت، بايد هر سال مجدداً كشت گردد. به همين دليل دكتر پوده قصد دارد گونههاي مقاومتر اين گياه در برابر يخبندان و سرما را در گلخانههاي مخصوص، با دماي قابل كنترل به صورت هدفمند پرورش دهد.
دكتر پوده ميگويد: "از اين مطالعات نتيجه ميگيريم كه آيا شرايط آب و هوايي گوناگون به رشد اين گياه كمك كرده يا براي آن زيانآور است. به اين ترتيب كه شمار اندكي از گياهان جوان در قفسههاي كوچك و با تغيير درجه به درجه دما، مورد آزمون قرار ميگيرد. سپس بررسي ميگردد كه آيا آنها در مقابل سرما مقاومند و در عين حال آيا از قند بيشتري برخوردارند يا نه."
براي اينكه كشت گياه استويا از هماكنون در اروپا ممكن گردد، دكتر رالف پوده فنآوري جديدي براي كشت اين گياه به كار ميگيرد. كه بايستي كار پرورش و تكثير گياهان ثمردهنده را بهبود بخشد. به گفته او: " از آنجايي كه گياه استويا را تا كنون از طريق قلمههاي كوچك تهيه شده از گياهان مسنتر تكثير ميكرديم و اين عمل بسيار دشوار است، به نتيجه خوبي نميرسيديم. به همين دليل اكنون از راه تكثير بافت گياهي، در اين جهت تلاش ميكنيم. در اين روش تنها چند سلول از گياه مادر گرفته ميشوند كه در يك محلول تغذيهكننده قرار ميگيرند. در اين محيط ابتدا بخشهاي فوقاني گياه استويا رشد ميكنند. اين جوانهها سپس با احتياط تمام به يك محيط مغذي ديگر انتقال يافته و در آن ريشه ميدوانند. نهالهاي به دست آمده از اين طريق، رشد خود را در گلخانههاي مخصوص ادامه ميدهند. به اين ترتيب ميتوان از يك گياه يك ميليون نهال مشابه به دست آورد. اما پيش از آنكه كشت گسترده گياه استويا در اروپا ممكن گردد، كميته كارشناسان، بايستي به بررسي آن و تاثيرش بر بدن انسانها بپردازد.
محمد علي اردهالي
نماينده انحصاري فروش استويا پك در ايران
09122237381